AIS/ECDIS

Sinds december 2014 is het voor Rijnvarende CvO-plichtige schepen verplicht zowel een werkende AIS als ECDIS aan boord te hebben. De verplichting geldt dus voor het gehele vaargebied dat valt onder RPR (Rijnvaart Politie Reglement).

Sinds 1 januari 2016 is het gebruik van AIS (dus NOG niet in combinatie met ECDIS) ook verplicht op het gehele BPR-gebied (Binnenvaart Politie Reglement). Dat betekent dus dat alle CvO-plichtige schepen (met uitzondering van pleziervaartuigen korter dan 20 meter) de AIS altijd aan moeten hebben als ze varen op vaarwegen met CEMT klasse I of hoger. Als ze stil liggen (aangemeerd of geankerd) geldt dat voor alle vaarwegen met CEMT-klasse III of hoger. Het is dus niet zo dat je zonder meer zomaar altijd de AIS uit mag zetten als je ergens aanlegt of ankert.

Wat houdt dat nu precies in?

AIS

Dit staat voor Automatic Identification System en is een systeem dat op erg regelmatig basis gegevens over je schip uitzendt. Dit gaat onder andere om de lengte en breedte van je schip en hoe snel je vaart en in welke richting. Doorgaans heeft AIS apparatuur ook de mogelijkheid om de gegevens van andere AIS-voerende schepen te tonen. Dit kan doorgaans wat primitief “grafisch” en in de vorm van een lijstje.

ECDIS

Dit staat voor Electronic Chart Display Information System en is een systeem waarmee je, kort gezegd, je eigen schip op een digitale waterkaart kunt tonen naast de andere “omliggende” AIS-voerende objecten.

ECDIS maakt gebruik van digitale kaarten. Deze zijn voor de vaarwegen, die in beheer zijn door Rijkswaterstaat, gratis en up-to-date te downloaden van de site van Rijkswaterstaat. Voor deze en ook overige gebieden in Nederland (en ook er buiten) zijn er gratis alternatieven. ECDIS’en zijn, ook buiten het gebied waar het nu dus al verplicht is, erg handig.

Als je een goed werkend systeem hebt, vervangt het voor een aanzienlijk deel de papieren waterkaart, die in papieren vorm eigenlijk altijd al verouderd is op het moment dat ze in de winkel ligt.

CBB/CvO-plichtige schepen

Voor zover je dat niet al wist van je eigen schip, geldt dat CBB/CvO (certificaat van onderzoek) voor alle varende binnenschepen die voldoen aan aan van de volgende criteria:

  • alle vaartuigen met een lengte van 20 m of meer
  • alle vaartuigen waarvan het product van de lengte, de breedte en de diepgang meer dan 100 m3 bedraagt (dus ook korter dan 20 m)
  • alle sleep- en duwboten ongeacht de lengte
  • alle passagiersschepen (vervoer van meer dan 12 passagiers)
  • drijvende inrichtingen

Een geldig CvO is pas verplicht na 30 december 2018 maar de eisen voor AIS en ECDIS gelden nu dus al voor RPR-gebied en voor  het BPR-gebied per 1 januari 2016. Zie echter de uitzondering.

Overigens is het zo dat volgens: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2015-395.html de AIS uit mag als schepen stil liggen langs een vaarweg van CEMT-klasse II of lager. CEMT-klasse II en hoger zijn de wat grotere doorgaande scheepvaartroutes en dan is het uiteraard best prettig te weten wat er vaart en/of stil ligt (zie ook:https://nl.wikipedia.org/wiki/CEMT-klasse). Maar als je een weekeindje ergens lekker op een meertje ligt te genieten van de zomer….. mag ie dus uit.

Kosten AIS

Een groot aantal CvO-plichtige schepen hebben vermoedelijk al AIS aan boord omdat ze veelal meegedaan zullen hebben met een subsidieregeling die hiervoor was en liep tot eind 2012 (zelfs nog met wat uitloop in 2013 voor daadwerkelijke plaatsing). Voor de schepen die dat (nog) niet hebben, betekent dat een stevige kostenpost aangezien AIS’en niet gratis zijn. Maar zonder werkende AIS varen op water, waar dat verplicht is, is strafbaar.

Let op!! Als je nog geen AIS hebt en er dus nog een moet aanschaffen als je vaart op water waar je zo’n ding moet hebben, neem dan een type A. Er zijn twee typen, A en B maar de B-typen zijn onvoldoende voor ons soort schepen. Helaas zijn de A-typen gelijk ook zo’n drie keer duurder dan de B-typen en zitten qua prijs net boven de 2000 euro (begin 2015).

Kosten ECDIS

Toen e.e.a bekend werd rondom AIS en ECDIS, hebben we met een klein groepje bekeken wat met name de eisen zijn voor ECDIS’en. ECDIS’en zijn uiteraard als compleet systeem te koop maar op die manier ook bepaald niet gratis. Vaak zijn ze qua kaarten dan ook nog eens gebonden aan abonnementen die aanvullend geld kosten. Aangezien de meesten van ons niet met varen ons brood verdienen, is elke kostenpost er eentje te veel.

Vooralsnog zijn er slechts vrij beperkte eisen aan ECDIS’en. Kort gezegd, moet een ECDIS gebruikmaken van goedgekeurd kaartmateriaal, in staat zijn de positie van je schip weer te geven op deze kaarten en buiten jezelf ook andere AIS-voerende objecten in de omgeving. De ECDIS moet verder met een vaste verbinding verbonden zijn met je AIS.

Om de kosten zo laag mogelijk te houden hebben we ons als werkgroepje daar op geconcentreerd. We hebben gratis software gevonden en getest in combinatie met eveneens gratis beschikbare digitale kaarten. Op deze manier beperken we een ECDIS tot een zo beheersbaar mogelijke kostenpost.

We hebben één gratis alternatief getest en verder uitgewerkt. Dit is de oplossing met OpenCPN. We hebben e.e.a primair getest met versie 3.2, maar sinds voorjaar 2015 is versie 4 uit. Vooralsnog lijkt deze versie er alleen maar beter op geworden te zijn t.o.v. versie 3.2. OpenCPN heeft sinds versie 4.6 een speciale inlandEcdis mode waardoor de eenheden in KM en meters kunnen worden weergegeven. Het opstarten kan nu ook in de schemermodus (wel handig als je in het donker vaart).

De Duitse overheid is akkoord gegaan met het gebruik van OpenCPN (4.6+) mits de kaarten in inlandEcdis mode gebruikt worden en er geen andere programma’s op de betreffende computer draaien.

Software

OpenCPN is een stuk software dat werkt op verschillende soorten computers. Hieronder vallen Windows (vanaf XP), MacOS (vanaf versie 10.7) en diverse Linux-distributies. De software is te downloaden vanaf www.opencpn.org. Klik hier voor een uitgebreidere uitleg voor het downloaden en installeren van OpenCPN.

Computer

Uiteraard heb je ook een computer nodig om Windows, MacOS of een Linux-distributie op te draaien. Dit kan een bestaande laptop of (mini) PC zijn met een scherm er aan. Een van de werkgroepleden heeft zelfs een zogenaamde Raspberry PI computer als ECDIS ingericht. Raspberry PI is een computertje die je voor een specifiek doel kunt samenstellen. Door er een scherm op aan te sluiten en de software te installeren op een geheugenkaartje kan dat een oplossing vormen voor mensen die geen alternatief in de vorm van een laptop of (mini)PC hebben. Het uitgebreidere verhaal hierover vind je hier.

Digitale kaarten

Ook de kaarten zijn, en blijven vrij zeker, gratis. De de kaarten zijn van de website van Rijkswaterstaat te downloaden voor de vaarwegen die bij hun in beheer zijn en voor de andere gebieden in Nederland zijn de kaarten van OpenSeamap te gebruiken. Lees verder over digitale kaarten>>

Aanvullende hardware

Als je zowel de software als de kaarten hebt, ontbreekt er feitelijk alleen nog de functionaliteit om je schip en andere AIS-objecten hierin te tonen. Voor eigenaars van schepen met een stuurhut geldt vaak al dat ze een computerscherm, van een PC’tje of een laptop, hebben waarop OpenCPN haar overzicht op kwijt kan. Die “redden” zich dus wel.

Voor schepen ZONDER stuurhut is dat vaak lastig. Er is echter een goede oplossing voorhanden in de vorm van daglichtschermen. Deze worden ook vaak gebruikt op schepen die op zee varen met een open stuurstand. En als ze tegen zout water kunnen, zal dat doorgaans ook prima bruikbaar zijn voor het gros van onze schepen die doorgaans toch op zoet water varen. De firma Faytech (www.faytech.nl) levert dit soort schermen die ook nog eens via aanraking bediend kunnen worden. Er bestaat, net als voor de aanschaf van AIS, hiervoor een (tijdelijke) actie die door LVBHB georganiseerd is. Op deze pagina: https://www.lvbhb.nl/overheid/meer-ais-en-ecdis/ vind je er meer informatie over.

Meer informatie over de dataoverdracht tussen je AIS en je computer staat beschreven op de pagina: Verbinding AIS en computer