IMG_5455
Siemon Medema
Schuren is meestal geen prettige activiteit, vermoeiend en stoffig. Toch speelt schuren bij het voorbehandelen van diverse oppervlakken een belangrijke rol. Dat schuren met het juiste materiaal een zeer belangrijke voorbereiding voor het conserveren (schilderen) is, mag blijken uit volgende doelen van schuren:
een nog onbehandelde ondergrond vlak schuren
geplamuurde ondergrond glad schuren
de afwerking zo strak en glad mogelijk maken
gladde ondergronden door oppervlaktevergroting en verruwing verbeteren voor de nog aan te brengen verflaag
Samengevat is op juiste wijze schuren mede bepalend voor een goede hechting, zowel op de ondergrond als tussen de verschillende verflagen, en een fraai eindresultaat. Er is een nauwe relatie tussen de glansgraad van een verflaag en de fijnheid van de schuurkorrel waarmee de betreffende ondergrond is geschuurd. Het soort werk bepaalt dus welke schuurmethode en schuurmiddelen moeten worden gebruikt. Kortom, we kunnen stellen dat goed voorbehandelen essentieel is voor een goed eindresultaat.
Schuur’papier’
Het schuurmateriaal, voor het gemak maar schuurpapier genoemd hier, bestaat uit een rug (het ‘papier’ maar het kan ook linnen zijn of een ander materiaal), de schuurkorrels en lijm om de korrels op de rug vast te zetten.
Rug
De korrels worden verlijmd op een ondergrond, ook wel rug genoemd.
De meeste gebruikte is papier. Hierin zijn verschillende keuzes mogelijk: flexibel, stug, watervast of normaal. Het papier kan verschillende dikten hebben, dat wordt aangegeven met een letter, dat weer staat voor een papiergewicht. A geeft het laagste gewicht van het papier aan en E het hoogste. Daarnaast is er linnen  als rug en dat komt ook in verschillende dikten voor, aangegeven met een J en een X. De J geeft de meest flexibele rug aan en X de meest stugge. Deze laatste wordt meestal voor machinale doeleinden gebruikt. Fiberruggen zijn zeer sterk, taai en buigzaam en worden toegepast bij zwaar en grof schuurwerk. Nylon is een rug van een bijzonder schuurmiddel: het schuur- matje (zie hierna). Een rug van kunststoffolie bestaat ook. Deze wordt in speciale sectoren van de industrie toegepast en speelt, tot nu toe, geen belangrijke rol in ons toepassingsgebied.
Schuurkorrels
Schuurkorrels bepalen het afnemend vermogen van het schuurpapier. Vroeger werden de schuurkorrels in de natuur gevonden en die natuurlijke korrels worden nog gebruikt, maar het gebruik van de synthetische korrels neemt toe. Natuurlijke korrels hebben als nadeel dat ze niet constant van kwaliteit zijn. De meest voorkomende natuurlijke korrels zijn amaril, granaat, kwarts en puimsteen. De meest gebruikte synthetische korrels zijn: siliciumcarbide, aluminiumoxide en zirkonium.
Verlijming
De schuurkorrels worden met behulp van lijm op de rug bevestigd, waarbij we twee typen verlijming onderscheiden:
– de eerste lijmlaag (de maker) zorgt voor de hechting van de korrels op de rug
de tweede lijmlaag (sizer) houdt de korrels onderling vast.
Uiteraard moet er watervaste lijm worden gebruikt voor watervast schuurpapier.
Strooidichtheid
Ook de strooidichtheid is van belang. Die wordt uitgedrukt in de volgende lettercombinaties:
– C.C. (Closed Coat of gesloten strooiing) schuurpapier is voor 75 tot 90% bestrooid met korrels. Dit wordt vooral gebruikt voor watervast schuren. Het vollopen van het schuurpapier wordt voorkomen door de spoelende werking van het schuurwater.
– O.P. (Open Coat of open strooiing) schuurpapier is voor 50 tot 70% bedekt met schuurkorrels. Het vollopen van het schuurmateriaal wordt voorkomen doordat er veel ruimte is tussen de korrels. Het schuurstof kan door de ruimte tussen de korrels weggaan.
Naast het open coat-systeem is er tegenwoordig een hoogwaardig schuurpapier ontwikkeld, speciaal voor droog schuren, dat stofafstotend is. Dit komt door de speciale coating (zinkstearaat), die stofafvoerend werkt. Ook waterdragende en thermoplastische verven zijn hiermee goed te schuren.
Het ‘matje’
Naast het schuur’papier’ is er ook het zogenaamde schuurmatje. Dit schuurmatje is een gespoten nylonweb waarbij de schuurkorrel met een hars is ingebracht. Bekende merknamen zijn Scotch-Brite en Hamat, die in verschillende grofheden leverbaar zijn zowel met aluminiumoxide als siliciumcarbide als schuurkorrel.
De eigenschappen van het nylonmatje zijn:
– op iedere ondergrond toepasbaar
– geeft minder lawaai tijdens de werkzaamheden door de open structuur
– direct gereed voor gebruik omdat het oplijmen en het gebruik van pasta overbodig is
– loopt niet vol schuurstof door de open structuur van het web, waardoor het schuureffect constant blijft
Voor ons zijn de volgende toepassingen van het schuurmatje van belang:
– reinigen van diverse oppervlakken
– polijsten en matteren door gebruik van de juiste grofheid, waardoor zeer weinig materiaal afgenomen wordt
– een langere levensduur vergeleken met andere schuurmaterialen
– nat schuren in water en in de meest voorkomende chemicaliën is goed mogelijk
– door de flexibiliteit van het materiaal is elke ingewikkelde vorm te schuren
Nadeel is de prijs en een beperkte schuurkracht.
Tot slot, vergeet niet de gouden stelregel ‘eerst ontvetten, dan schuren en dan weer ontvetten’. Veel succes!
Schermafbeelding 2015-06-29 om 22.43.15
klik op de grafiek om groter te maken.
Bron: studiemateriaal van de Stichting Vakopleiding Schildersbedrijf

Dit artikel is eerder verschenen in Bokkepoot 219 van juni 2015