Wij hebben zonnepanelen op ons schip, de Nooit Volmaakt. Deze panelen liggen onder een helling en het schip vaart of ligt op verschillende koersen. De invalshoek van de zon verandert dus steeds.

Ik was al tijden op zoek naar een rekenhulp die mij antwoord kon geven op de volgende vragen:

Bij helder weer, op een gegeven locatie, met een gegeven kompaskoers en op een gegeven datum:

  • Wat is mijn verwachte energie-opbrengst (Wh) en laadstroom (A) gedurende een bepaalde periode?
  • Is er verschil in prestatie tussen de panelen aan bakboord en de panelen aan stuurboord?
  • Is het zinvol om gedurende een bepaalde periode een paneel te kantelen?
  • Wat gebeurt er met de energie-opbrengst als ik van koers verander?
  • Wat gebeurt er met de energie-opbrengst als het schip helt (bij zeilen)?

Zo’n rekenhulp was niet te vinden en daarom heb ik er zelf maar een spreadsheet voor geschreven, met hulp van een tweetal op internet gevonden bronnen (in de documentatie en in het spreadsheet zelf vermeld).

Aangezien alle voor de hand liggende namen (zoals SunCalc, OptiZon e.d.) al veelvuldig op internet voorkomen heb ik de naam Zonhelling gekozen. Met Zonhelling kan je alle relevante gegevens in een overzichtelijk invoerscherm invullen. De resultaten worden zowel in cijfers als in grafieken getoond.

Zonhelling is gebruiksklaar en hoeft niet geïnstaleerd te worden. De spreadsheets zijn beveiligd, zodat je alleen de invulhokjes kunt wijzigen. Je kan het dus niet per ongeluk stuk maken. De beveiliging heeft overigens geen wachtwoord. Spreadsheet-deskundigen kunnen dus na een ‘Unprotect’ zelf desgewenst aanpassingen in het programma aanbrengen.

Het gehele pakketje bestaat uit vier bestanden:

  1. Leesmij_Zonhelling.txt : de tekst die u nu leest.
  2. Zonhelling.pdf : een handleiding met achtergronden, gebruiksaanwijzing en uitgewerkte voorbeelden.
  3. Zonhelling.xls : het rekenhulpje voor op de PC of Laptop
  4. Zonhelling_mobtab.xls: het rekenhulpje aangepast voor gebruik op mobiele Smartphone of Tablet

U kunt het geheel ook in één keer downloaden, maar dan moet u het uitpakken voordat u het kunt gebruiken.

Bij het uittesten van Zonhelling op mijn mobiele telefoon bleek het invoeren van de datum voor de berekening erg lastig te zijn. De mobiele spreadsheetprogramma’s werken namelijk met de Amerikaanse datumnotatie: 13-4-2013 wordt dan 4/13/2013, dus eerst maand, dan dag, dan jaar. Daarom heb ik voor de mobiele versie (4) de invoer gevraagd in de vorm van een weeknummer, dat dan betrekking heeft op het huidige jaar. Bij de resultaten wordt dan wel de echte datum getoond, maar dan in Amerikaanse notatie.

Overigens werkt de mobiele versie (4) ook prima op een gewone PC of Laptop.

Wil Zonhelling kunnen werken op een mobiele Smartphone of Tablet dan moet er wel een app zijn die met spreadsheets kan omgaan. Ik gebruik een Samsung Galaxy S2 met Android. De meegeleverde Polaris Office kan het spreadsheet wel lezen en laten zien, maar ik kon het niet wijzigen. Dus heb je er niets aan. Daarom de app Kingsoft Office geïnstalleerd en nu gaat het prima.

Geruststelling: het gebruik van Zonhelling op je mobiel kost GEEN dataverkeer.

Veranderingen in januari 2013:

  1. Behalve de verwachte energie-opbrengst in Wh wordt nu ook het aantal geladen Ah getoond.
  2. Je kunt de accuspanning invoeren. Standaard is 12.6 V (12 V boordnet) of 25.2 V (24 V boordnet). Dat is de situatie waarbij de accu’s netjes op spanning zijn.De verwachte laadstroom wordt berekend door het geleverde vermogen te delen door de accuspanning.Bij een klassieke regelaar zou dat niet correct zijn, aangezien de panelen toch niet meer stroom gaan leveren als de spannig lager wordt. Als je invult dat je een klassieke regelaar gebruikt (rendement < 90) dan berekent het programma de laadstroom door het vermogen te delen door de standaard accuspanning (12.6 resp. 25.2 V).Bij een MPPT-regelaar neemt de laadstroom wel toe bij een lagere accuspanning. Vul je in dat je een MPPT-regelaar hebt (rendement >= 90) dan wordt de laadstroom berekend door het vermogen te delen door de werkelijke ingevulde accuspanning.
  3. De handleiding Zonhelling.pdf is aangepast en een paar kleine foutjes zijn verbeterd.

Succes met het gebruik!

Leks van der Voort van der Kleij