Door gunst verkregen met zijschroef
Het zal, vrees ik, niet zo lang meer duren voordat een stuk schippersambacht verleden tijd gaat zijn: het varen met zijschroef en opduwer. Binnen- en buiten het LVBHB ledenbestand zijn er in 2015 nog 14 schepen met een zijschroef en 8 met een opduwer.
Van dit schippersambacht is vrij weinig beschreven. Wat we weten is uit de overlevering van inmiddels de kinderen van de schippers, die er mee gevaren hebben en van een enkeling die er in de laatste decennia nog ‘hobbymatig’ mee aan de reis is.
Vrijwel alle schepen die nog een zijschroef hebben zijn ook van een andere wijze van voortstuwing voorzien: een motor in het schip of een buitenboordmotor. Want het varen met alléén een zijschroef is in deze tijd hooguit nog veilig mogelijk met een klein schip en regionaal.
De kennis
In de afgelopen 40 jaar is door Pieter Klein veel kennis en ervaring van de Binnenvaart verzameld en te boek gesteld. Wat als hobby ontstond heeft inmiddels de vorm gekregen van een Binnenvaart Encyclopedie; een naslagwerk onder de naam ‘Binnenvaarttaal’. Het is inmiddels het hobbyniveau ontstegen; het is dagwerk geworden.
Encyclopedie betekent dat de terminologie eenduidig is en wetenschappelijk getoetst. Om te voorkomen dat het inmiddels omvangrijk archief verloren zou gaan is alles gedigitaliseerd. ‘Binnenvaarttaal’ is al enige jaren geleden ondergebracht bij de Vereniging de Binnenvaart. De Binnenvaarttaal site is openbaar toegankelijk.
De weerslag
Samen met een aantal informanten is enkele jaren gewerkt aan het structureel beschrijven van de zijschroefinstallatie en het varen daarmee. Dit is nu voor publicatie geschikt en terug te vinden op de site van de Binnenvaart. Beschreven wordt de installatie, het varen er mee en een beschrijving van het werktuig en de drijfriem.
Neem de tijd, het is een avondvullend stukje literatuur!
Alles wat er nog over is van het gebruik van de zijschroef: een uitsparing in het potdeksel. De toekomst?
Han Visser