De vorige aflevering eindigde ik met een proef met klinken. Ik heb daarin ook beschreven hoe ik de bestek-hoeklijnen op het dek geplaatst en geboord heb. Het is inmiddels januari 2009 en ik moet nodig verder.
Het achterdek bestaat uit 4 platen die over elkaar heen geklonken zijn. Als je daar een hoeklijn dwars overheen zet, bijvoorbeeld voor het achterschot van de roef, blijven er lange wigvormige sleuven onder de hoeklijn over. De bedoeling is natuurlijk wèl dat er geen water tussen kan. Hoe ga ik daar voor zorgen?
Op de mooie en informatieve website zeldzaamheid.nl van Eddy Douma en Marja Goud kwam ik hetzelfde probleem tegen. Zij hebben het opgelost met behulp van zogenaamde kieltjes: wigvormig gesmede stukjes strip die tussen plaat en hoeklijn gelegd worden.
Smeden is vooralsnog onbekend terrein voor mij en vijf millimeter strip geleidelijk aan naar nul slijpen zie ik ook niet zitten, dus heb ik reeksen vulplaatjes van afnemende dikte gemaakt en voor het gemak aan elkaar gelast.
Deze heb ik weer op de hoeklijnen gehecht, met een walletje bij de rand ervóór. Na een voorzichtige slijpbeurt vormen kieltjes en hoeklijn een strak geheel.
Tussen dekspant en dek komen ook van deze kieltjes en op één stuk zelfs een hele strip van vijf millimeter dik. Zo gaan de nagels straks steeds door vol staal.
Nu alles er mooi op staat kan het weer gedemonteerd worden en geverfd op de plekken waar je straks nooit meer bij kunt.
Daarna worden de bestekranden voor de laatste keer gemonteerd met tixophaltkit eronder. Om het mezelf makkelijk te maken heb ik tapse pennen gedraaid die, in de gaten geslagen, voor snelle positionering zorgen. Ook erg aan te raden als je de kit niet over het hele dek wilt smeren. Bovendien gaan sommige hoeklijnen er onder aardig wat spanning op; dan werkt zo’n pen ook prettig.
Als we de klinknagels binnen hebben – gehaald bij het klinknageldepot van de LVBHB in Rotterdam – wordt het tijd om de klinkuitrusting in orde te maken. De klinknagels verhitten met een dakbrander zoals Bas deed wil ik niet: ik moet er veel gaan slaan en ik wil graag een oven die heet genoeg is en die stabiel en gemakkelijk te gebruiken is. Eerst denk ik erover om ik er zelf één te bouwen. Ik ben achter isolatiemateriaal aan gegaan (promatect) en chamottesteen voor de bodem. Uiteindelijk heb ik toch maar een hoefsmidoventje aangeschaft bij Angele Schmiedetechnik in Duitsland. Dat werkt op propaangas en met een joekel van een brander, daarom ben ik ook heel blij met de elektronische ontsteking.
Ook bij Angele een polishinghammer van 1 kg als klinkhamer gekocht. Deze hamer heeft een iets bolle en een heel bolle kant.
Een tang maak ik door de handvatten van een combinatietang te verlengen.
Nu nog de dolly1. Die maak ik van een massief stalen as van een oud aanhangwagentje. Van het klinken bij Bas weet ik dat je snel klaar bent met het omhoogduwen van de dolly, dus ik wil er ook graag een hefboom aan maken voor de eerste paar honderd verticale nagels. Ik fabriceer een constructie met twee stalen haken die aan het dek kunnen hangen. Daaraan kan de hefboom gehangen worden met daaraan op zijn beurt weer de dolly. Aan het eind van de hefboom maak ik een grote haak waar ik een gewicht aan kan hangen. Zo moet het mogelijk zijn om in m’n eentje te klinken.
En dat probeer ik dus. Nagel uit de oven pakken, in het gat steken, hefboom naar beneden, gewicht aan de haak, op het dek klimmen, handschoenen uit en slaan! Bij het uit de oven halen van de nagels wil je graag zoveel mogelijk beschermende kleding aan, want ruim 900 graden is best heet. Bij het klinken wil je graag zoveel mogelijk kleding uit, want niet alle energie gaat in de slag zitten: hij hoopt zich ook op in vloeibare vorm, op je rug en onder je veiligheidsbril. Zestien nagels en anderhalf uur later besluit ik dat het mooi is geweest. Tijd om de hulptroepen in te schakelen. Maar eerst even douchen.
De hulptroepen in kwestie zijn Dorine en Looka en – op de foto’s – Hugo en Mariska. Op foto’s hierboven is de hele actie goed te zien: Hugo haalt een nagel uit de oven (links) steekt hem in (2e van links), Mariska staat aan de hefboom en ik ram met de hamer (2e van rechts). Rechts is misschien niet zo’n scherpe foto, maar zo ziet klinken er van dichtbij wèl uit.
Als de bestekranden allemaal staan is het april 2009.
Tussen de klinkdagen door is er tijd voor een echt winterklusje: het opknappen van de lieren. Liever gezegd: de lier, want ik heb er wel twee, maar ik demonteer ze niet tegelijkertijd vanwege het overzicht op de losse onderdelen.
De lieren zijn gekocht bij Strikwerda en zien er op het eerste gezicht niet best uit. Op het tweede gezicht valt het best mee: de wangen zijn aan de onderkanten verrot, maar al het gietijzer is nog prima. Eerst maar eens uit elkaar halen. De meeste moeren zijn zelfs nog los te halen na een badje kruipolie!
Alleen het jaagwiel wil niet los van z’n as, en ook het schuifrondsel op dezelfde as zit vast. Toch moet dat los, want deze as moet een beetje worden opgelast en nagedraaid vanwege slijtage. Dan maar de truc met de gasbrander en de poelietrekker. Voor mij was dit de eerste keer, dus ik kreeg hierbij wat hulp van een collega met een verzameling oude brommers. En inderdaad, na een tijdje stoken, af en toe wat slaan en spanning op de poelietrekker zetten kwam alles keurig los.
Nadat de onderdelen schoongebikt zijn gaan de tandwielen lekker in het vet, looking good!
In de onderkanten van de wangen las ik nieuwe stukken plaat, een missend vorkje om het rondsel te kunnen schuiven maak ik na en ik kan nog precies uit de resten van een oud handvat de maten voor nieuwe houten handvatten bepalen, en die draaien.
Dan het hele zaakje in de primer en de verf, monteren en klaar voor de foto: “Wassen wij de ene lier met Product X … ”
¹) Een dolly is een haak of een tang waarmee de nagel tegengehouden wordt als hij aan de andere kant geklonken wordt (redactie).
(Naar aflevering 7: Voorschot, achterhoek, spantjes: een roef!)
Reageren? Commentaar? Complimenten? Stuur Arjen een e-mailtje.