(Klik op de foto’s voor een grotere afbeelding; klik op de vergrote foto om hem weer te verkleinen)
Na het bijwonen van de voortreffelijke 20e aflevering van “de Regio Zuid pakt weer eens uit” in het bezoekenswaardig Bezoekerscentrum Rivierengebied te Heerewaarden bleven enkele “leden om ûtens” (dat wil zeggen: in het missiegebied van de Regio verblijvende niet-zuidelijke leden) een nachtje over in het plaatselijk Veerhuis. Dat gebeurde in vroeger dagen wel vaker denken wij, want tijdens onze ommegang door het Gelders en Brabants riviergebied ontdekten we meer Veerhuizen als overnachtingsgelegenheid.
We leerden op de vroege zondagochtend Heerewaarden kennen als een hoogwatervluchtplaats met kerk en school op het hoogst van de bult en wat kleine straatjes rondom, waar in het lagere deel nogal wat huizen te koop stonden. Bewoners die sinds de watersnood van 1995 wat angstiger zijn geworden??
Bij het Bezoekerscentrum staat een Waalschokker op het droge. Met alles er op, aan en in. Inclusief boeiende vertellers over de periode van de visvangst op de rivieren.
We vernamen dat volgens overlevering de Heerewaarder vissers de manier van vissen met schepen op de rivier geleerd hadden van de vissers uit Paesens-Moddergat.
Enkele Friese vissers gingen echt om ûtens en zochten met de resterende aken (een grotere soort zeegaande botter) het rivierengebied op als veiliger visplek na de vreselijke ramp in maart 1883, waarbij een groot deel van hun schepen tezamen met hun bemanning verging boven de Waddeneilanden.
Het kan mogelijk verklaren waarom de Waalschokker op een Botter lijkt. En ook hier nam de ijzerbouw de vorm van de houtbouw over. Naar overlevering is aanvankelijk wel met deze schepen op de rivier gezeild om de visgronden te bereiken. Dit hield op toen het op de rivieren drukker werd en sleeptreinen verschenen. Sinds dan lag men stil buiten het vaarwater.
Na het afdanken van de houten schepen werden te klein geworden ijzeren scheepjes voor de visvangst gebruikt. Bijvoorbeeld kleine tjalken uit de Zeeuwse beurtvaart. Als je naar oude foto’s kijkt zie je dat deze scheepjes tot ver op de Rijn en de Maas te vinden waren. Pas in de verdere jaren 20 werden nieuwe stalen Waalschokkers gebouwd.
Bij onze rondgang in Heerewaarden ontdekten we zo’n oud pareltje recht voor het Veerhuis.
En prachtig gelijnd echt ijzeren scheepje met lange ruitjes dekken en nog meer mooie details.
De woning van de visser is er later opgezet en de karen dichtgemaakt.
Een scheepje dat feitelijk ook bij het Bezoekerscentrum zou moeten komen liggen, of na een gedegen restauratie als laatstovergebleven ijzeren beurttjalk een nieuw leven in het Zeeuwse zou moeten krijgen.
Het scheepje is te koop. De vraagprijs is nogal fancy, zeker in deze tijd. Een kwestie van internet en onderhandelen.
Wij hebben al een vloot, dus ik kan het er niet bijhebben. Graag een andere liefhebber en bij voorkeur op tijd. We kennen de laatste jaren al meer drama’s betreffende voortijdig verknipte of verwoeste Varende Monumenten.
Ter illustratie zijn een paar plaatjes bijgevoegd.
Onze hoop is gevestigd op iemand die gaat worstelen en en schip boven houdt. Het mag ook een niet-Zeeuw zijn.
(Noot van de redactie: de historische zwart-wit foto’s zijn uit de collectie van Wim Udo)
