Nationaal Monumenten Congres 2017 op 9 november 2017. Een stel 14 jarigen wast het grijze publiek de oren met sociale media. Hoe kun je erfgoed interessant maken voor jongeren? Digitaal (nee, geen Facebook, dat is voor ouderen, zo 2016) en met verhalen (daar zijn de oude knarren dan weer wel goed in).
Tja, als kersverse minister kun je dat in je zak steken. Minister van OCW Ingrid van Engelshoven was ‘s ochtends aanwezig. Ze deed dapper mee in de discussies, maar het was te merken dat ze nog niet echt helemaal ingevoerd was. Begrijpelijk, ze is nog maar een week in functie en OCW is meer dan monumenten. Hopen dat ze lang genoeg zit om ingewerkt te raken, want haar bedoelingen zijn zeker goed. Ze heeft 325 miljoen Euro beschikbaar voor monumentenzorg.
Het motto van het congres was Denken in Communities (voor de Nederlandstaligen onder ons: Denken in Gemeenschappen) en omdat het in Leeuwarden was (Culturele Hoofdstad van Europa in 2018) in het Fries Tinke yn Mienskip.
De Commissaris van de Koning van Fryslân, Arno Brok, heeft zijn roeping misgelopen. Met veel humor, kennis van zaken en schwung (ja, ja, dat is Duits) bestuurde hij de ochtend.
De ‘keynote speaker’ Jan van der Mast vertelde enthousiast over het Agnetapark, een tuindorp in Delft, opgezet door Jacques van Marken, directeur van de Gist en Spiritus fabriek. Hij (Van Marken) is Gemeenschapsdenker avant la lettre (en dat is nou weer Frans).

Minister Ingrid van Engelshoven kreeg het eerste exemplaar van Erfgoed in transitie van Karel Loeff, directeur FIM.

Federatie Instandhouding Monumenten (FIM) is de uitgever van het visiedocument Erfgoed in transitie (PDF, 1,6 Mb) geschreven door Martine van Lier. De minister mocht van de baas van FIM, Karel Loeff, het eerste exemplaar ontvangen (meer over dit visiedocument hopelijk in Bokkepoot 130, maart 2018).
De discussie daarna over de gebruikelijk stellingen over erfgoed was weinig spannend. Eigenlijk werd veel gezegd wat al onderwerp was geweest van vorige congressen: gemeenschap, hergebruik, sociale waarde, intrinsieke waarde, ruimtelijk aspect, de drietrapsraket behouden, benutten en beleven, investeren in erfgoed is investeren in samenleving. Een kritische blik (‘soms is verval van een monument  relevant’) die bij het vorige congres nog opplopte, ontbrak hier volledig. Mijn gedachte was eigenlijk: zet een bord Monument aan de grens van Nederland en we zijn overal vanaf.
Stuitend was wel het onderscheid dat gemaakt werd tussen professionals en vrijwilligers (stelling: moeten professionals of vrijwilligers zich inzetten voor monumenten behoud?). Ik ben als vrijwilliger dus niet professioneel bezig, want ik doe het voor niks, sorry gratis. U wordt bedankt!
Het podium was tenslotte voor een grote groep leerlingen van 14 jaar van twee Goudse scholen. Die veegden de vloer aan met beroeps presentatoren. ‘Hoe krijg je jongeren geïnteresseerd in monumenten’ was de opdracht. Dat was via KidsMindz Foundation gesponsored door FIM. Zie verderop.
Drie jonge mensen werkzaam in de erfgoedwereld waren genomineerd voor Jong Monumenten Talent 2017. Aan het eind van de middag won Max Beijk die prijs. Hij is werkzaam als restaurator van windmolens. Dat zijn jonge mensen met een inzet waar je vrolijk van wordt.
De middag was voor deelsessies. Ik nam deel aan ‘Erfgoed telt’(zie verderop) en raakte verzeild in een spelletje. Drie belangengroepen moesten een wethouder adviseren over de besteding van erfgoed budget, belangen afwegend. Is dat leuk? Ja, hartstikke, tot mijn verrassing, ik ben niet zo’n spelletjes mens. De resultaten van dit project komen volgend jaar.

Martine van Lier met het eerste exemplaar van Erfgoed in transitie én de beker als winnaar-wethouder van het spel Erfgoed telt.

De lokatie was interessant, de Blokhuispoort, de oude gevangenis van Leeuwarden, die helemaal gerenoveerd wordt tot mienskip centrum. Enige nadeel (we zaten in een tent op de binnenplaats) waren de koude voeten. Kom volgend jaar kijken in Leeuwarden, Culturele Hoofdstad van Europa, en logeer in de gevangenis!

Blokhuispoort wordt driftig gerenoveerd.

Jongeren geïnteresseerd in monumenten?

De vraag was: hoe kan ‘Erfgoed Telt’ er voor zorgen dat jongeren zich actief gaan inzetten voor de toekomst van historische gebouwen in Nederland?De oplossingen van de jongeren zijn:

  • apps en sites, als het maar makkelijk is (geen Facebook!)
  • nieuwe gave bestemmingen
  • spellen en games (quiz app) maar wel in de buurt
  • goede jonge of oude ervaren story-tellers
  • adopteren van een monument door scholen
  • excursies
  • lessen en projecten beleven in monumenten
  • gastsprekers op school

En vooral: maak gebruik van sociale media
Creatief waren ze wel: kerken zijn saai, bekijk ze eens anders, bijvoorbeeld

  • een glazen vloer hoog in de kerk
  • een zwembad in de kerk: dat is nog eens een andere plafond dan van het gemeentelijke zwembad

Erfgoed telt, the game

De wethouder heeft drie adviesgroepen: de monumenten commissie, de bewoners vertegenwoordiging en de ondernemers. Zes projecten ter waarde van € 700.000 en maar € 250.000 te besteden. Wat is de prio?
De projecten zijn op twee manieren te classificeren:

  • is het erfgoed, maatschappelijk relevant of overig
  • is de investering voor behoud, voor benutting of voor beleving

Interessant fenomeen: de BankGiro loterij is een belangrijke subsidiegever.